Эвсэлт төрийн дэд оны өвлийн дунд сард Ардчилсан засагт Монгол улсын Ерөнхийлөн захирагч шашин төрийг хослон барижихуй Numberone Энхбаяр 7 хоног хятад улсад гийчин болвой. Бараа бологсод нийт 20 олон хүнтэй боловч дээдсийн хаялага дор маймаа тохирохоор сэтгэл шийдсэн 43 пүүс компанийн нударган баян нижгээд хүмүүс лугаа Шанхай хотноо шинийн хоёронд оовтоороо буудалжихуй алс газар сурахаар одохдоо энэ зүгш мөр гаргасан хэсэг бусаг цөс ихт залуус монголын үнэртэй салхин дор хийморь сэргэн өчүүхэн боловч даган баясюу хэмээн такси метро дамжсаар хэлхэлдэн очоод business forum хэсэгт нь аман гүүр болон үйлчилж нэгэн үзүүрт сэтгэлээр түмэн янзаар харамгүй тусалсандаа эрхгүй хөөрцгөөн ерөнхийлэн захирагчаа тойрон сүүдэр ший татуулж түүхэн нэгэн агшнаа үдвэй.

Сонордуулан дуулгах баясгалант мэдээ юун хэмээвээс Монголын Худалдаа аж үйлдвэрийн Тэнхимийн Төлөөлөгчийн газар Шанхайд нээгдэж талууд улаан гадар бүхий муутуу гэмээр цаасан дээр мутрын үсэг зуран батламжилахыг нүдээр үзээд, лав нилээд хэдэн жил ярьсан төлөөлөгчийн газар today ийнхүү биеийг олсонд тусгаар монголын иргэн хүний хувиар тэсгэлгүй баясан нүдний очийг бадруулмой. Сайхан үйлийн хажуугаар саар муу мундахгүйн үлгэрээр төлөөлөгчийн газрыг төлөөлөн суугчид дунд ердөө орь гагц монгол бий гэх агаад тэр нь буман ажлыг зэрэг амжуулагч бузгай нэгэн тул бас ч байнга үзэгдэх нь ховор учир үлдэх 5 төлөөлөгч болох өвөрлөгч хийгээд дотор газрын хүмүүс хамаг хэргийг хаман амжуулна гэхийг баахан эргэлзэн сонссон боловч дөнгөж мэндэлсэн гэх учрыг гурвантаа тунгаагаад хойшдын өдрүүд дэвжин мандана хэмээсэн бат итгэлээр сэтгэл төвшитгөв.

Үндэсний тв, УБ тв, тв-ес, Ардын элч гэх мэтийн цөөхөн хэдэн мэдээллийн хэрэгсэлээс сурвалжлан дагах багийнхан ирсэн нь нутагтаа хамгийн бэлтэй зоостой нь ажээ, учрыг лавлаваас төмөр шувууны төлбөр нь толгой эргэж нүд эрээлжлэн дотор бөглөрөм өндөр тул бусад нь арга буюу өврөө тэмтрэн тэмтрэн үлджээ. Ирсэн сурвалжлагчид аяны богц дүүрэн боловч laptop байхгүйн гачигдлаар тархи цаас 2 дээр буулгасан мөрүүдээ чанд хадгалан явсаар редакцийн өрөөнд очиж сая эмхлэснээр уужуу амьсгаа авах гэнэ.

Үүнийг тэрлэгч миний бие хувийн явдалд хачирхсан нэгэн тохиолыг сийрүүлвээс, эвсэлт төрийн анхдугаар оноос номд шамдан суух болсоноор status нэгэн шатаар “буурсан” бололтойг бие сэтгэлд нэн хурцаар мэдэрч, нэгэнтээ хүлээн авалтад хундага тулгаж асан зарим нөхөд айлчлан ирээд үл мэдээч таниач дүр эсгэхийг үзүүт хөмсөг нүдээ хөдөлгөн гайхшравч гомдлыг хураасангүй. Баясууштай нь тв-ээр нэг уулзаж хэвлэлээс хэдэнтээ уншдаг акулуудтай биеэр учран гар хөл хагасхан тэмтрэлцсэн нь өчүүхэн хүний өнгөт дурсамжийн баяжилт байлаа.

Сонин гарчиглаж суутал Улс тунхагласны баяраар хэсэг бүлэг залуус Хятад эзэдтэй зочид буудал, үйлчилгээний газрууд руу дайрж, эд хогшлыг нь гэмтээсэн талаарх мэдээ анхаарал татлаа. Уг хэргийг сурвалжилсан “Өдрийн сонин”-ы сэтгүүлч

Монголд дур зоргоороо авирлах нь хэрээс хэтэрсэн хятад, солонгосчуудын эсрэг тэмцэх иргэдийн ажиллагаа идэвхжиж эцэстээ мөргөлдөөн болоход хүрээд буй бололтой.

гэсэн дүгнэлт хийжээ. OK, Хятад, Солонгосын иргэд Монголд олширсон хэмээх мэдээнд бухимдсан хэдэн залуус бухимдлаа ийнхүү ёс бус аргаар тайлсан байна гэж ойлгож болох юм. Гэтэл Sonin.mn дээр тавигдсан уг нийтлэлийн хариуд бичигдсэн уншигчдын сэтгэгдлүүд их эмзэглүүштэй санагдлаа. “Эр зоригтой, эх оронч залуус байна”, “Зөв, дэмжиж байна”-аас авахуулаад “Муусайн хужаа нарыг алаад өг” хүртэлх сэтгэгдэл асар олон байлаа. Эдгээр залуусын арга барилд шүүмжлэлтэй хандсан хүмүүс их цөөхөн харагдана лээ.

Хятад, Солонгос, Пакистан зэрэг улсуудын иргэд Монголд олноороо бизнес эрхлэх боллоо хэмээн яригдаад удаж байна. УБ-ын гудамж ч үүний үнэнийг илтгэх мэт: энд тэндгүй Хятад хаяг, Солонгос хоолны газар, г.м. Ядаж байхад тэд нүдэн дээр Монголчуудаас илүү сайхан амьдраад, илүү их мөнгө хийгээд байдаг. Мэдээж бухимдал үүснэ. Гэхдээ бухимдлаа гээд бид бүгд юу юугүй гудамжинд гарч, тэр хүмүүсийг хүчирхийлж эхлэх ёстой гэж үү? Аливаа нийгэмд радикал арга хэмжээ авахыг эрмэлзэх радикал үзэл бодолтой хүмүүс байх нь ойлгомжтой, гэхдээ дээрх нийтлэлд хариу сэтгэгдэл үлдээсэн хүмүүсийн дийлэнхи нь уг радикал арга хэмжээг дэмжээд байгаа нь үнэхээр санаа зовоож байна. Өнөөдөр эдгээр хүмүүс “Хятадуудыг алах хэрэгтэй” гэж хэлж байгаа бол маргааш “Эрлийз, хурлийзуудыг, казакуудыг, буриадуудыг” гэвэл яана (ингэж хэлдэг хүмүүс угаасаа бий л дээ). Еthnic hatred гэдэг их аюултай зүйл шүү дээ, энэ бүхэн хэзээ нэгэн цагт бидний өөрсдийн толгойн дээр буувал бид яах вэ?

Хүмүүсийн өнөөдрийн бухимдал ихэвчлэн эдийн засгийн асуудлаас үүдэлтэй гэж хэлж болно. Монголчуудын тэн хагас нь ядуурлын доод түвшинд амьдарч байхад хэн нэгэн Хятад, Солонгос гар учиргүй баяжаад байгаад дургүйцэж буй хүмүүсийг ойлгож бололгүй яахав, Монгол үйлчлэгчээ дээрэлхэж буй Солонгос хоолны газрын эзнийг хараад миний ч бас дургүй хүрдэг л юм. Гэхдээ хүчирхийлэлгүйгээр эсэргүүцлээ илэрхийлж болмоор санагдах юм. Тэр Солонгос эзэнтэй хоолны газраар үйлчлүүлэхээ больчих л доо, тэд биднээс мөнгө салгаж чадахаа байвал буцаад яваад л өгнө шүү дээ. Хятад гаруудад ноолуураа зарахаа боль л доо, Монгол компаниуд байдаг биз дээ? Цаашлаад, хэрэв үнэхээр уг асуудалд санаа зовж байгаа бол гадаадын иргэдийн визны асуудлыг чангалах шаардлага Засгийн Газарт тавьж болох юм, мөн гадны хөрөнгө оруулалтын хуулинд өөрчлөлт оруулахыг шаардаж болно. Эцсийн эцэст бид эх орондоо байна шүү дээ, ямар бослого гаргахаас өөр аргагүй болсон Францын цагаачид байгаа биш.

Эцсийн дүндээ асуудлын мөн чанар гадныханд биш, бид өөрсдөд ч байж мэднэ. Монгол хүний төлөө ажилласнаас хэн нэгэн Солонгост зарагдахыг илүүд үзэх хүмүүс байдаг л юм билээ. Монгол хүнтэй хамтарснаас хэн нэгэн Хятадыг сонгох хүмүүс ч олон байх, Монгол хүнээс зөвлөгөө хүсэхийн оронд хэн нэгэн Америкийн үгийг харах нь бүр ч элбэг. Өөрсдийгөө хүндэлж, бие биендээ итгэх нь бидний хувьд хамгийн чухал бус уу?

Зарим хүмүүсийн бичсэнчлэн, амжилттай бизнес эрхлэх нөхцөл байдлын хувьд гадныхан Монголчуудаас илүү их боломжтой байгаа нь авилгалтай их олон талаар холбоотой байх. Наад зах нь хэл ам, танил талаас айсан дарганцар Монголчуудаас биш, гадныхнаас хахууль авахыг илүү аюулгүй гэж үзэх байлгүй. Монгол хэтэрхий жижигхэн тул Монголчуудтай нэр холбогдсоноос сураггүй гадаадуудтай холбогдсон нь дээр гэсэн логик ажилладаг байж тун болзошгүй. Авилгал гэдэг бол эргээд л бидний асуудал. Өөрсдийн шийдэж чадахгүй байгаа зүйлд хэн нэгэн Солонгос өвгөнийг буруутгаад яах ч юм билээ.

Мөн иймэрхүү мэдээ олшрох тусам гадны хөрөнгө оруулалтын хэмжээ багасах болно гэдгийг давхар ухамсарлах хэрэгтэй мэт. Хэдийгээр гадныхан Монголд олширч буй нь санаа зовних шалтгаан байж болох ч, тэдний мөнгө бидэнд хэрэгтэй байна шүү дээ. Жижиг дунд бизнесийг бид өөрсдөө аваад явчихаж чадна л даа, гэхдээ их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардагдах үед гадныхны мөнгө хэрэг болох нь ойлгомжтой. Тэднийг үүргэснээрээ бид өөрсдөө л хохирно.

Нэг зүйл нэмж хэлэхэд, манай сэтгүүлчид асуудалд хариуцлагагүй хандах юм аа. Дээрх сэтгүүлчийн хийсэн дүгнэлт бас л хүнд сонсогдож байна. “Монголд дур зоргоороо авирлах нь хэрээс хэтэрсэн хятад, солонгосчууд” гэж хэлэхдээ бодит баримт гаргаж тавих хэрэгтэй шүү дээ, хэрэв бодит баримт байхгүй бол дугай л өнгөрнө биз. Иймэрхүү байдлаар амны зоргоороо хүмүүсийн бухимдлыг хөөрөгдүүлэх ямар хэрэг байна аа?

Нийтлэл

PS: ядаж байхад яг энэ үед Ерөнхийлөгч Энхбаяр БНХАУ-д айлчилж таардаг нь ч юу вэ дээ гэсэн.

Сураг нь сонсогдсоноос эхлээд бөөн сүр дуулиан болоод байсан Бушийн айлчлал нэг юм дуусаж, Улаанбаатар минь санаа амарч байх шиг байна. Хэдхэн цаг үргэлжилсэн уг айлчлал УБ-чуудыг хальт сандраагаад авсан бололтой. Арга ч үгүй биз, урьд өмнө нь манайд ямар АНУ-ын Ерөнхийлөгч ирж байсан биш.

Монголд ирэхээсээ өмнө Буш Япон, Солонгос, Хятададаар дайрсан билээ. Азийн хамгийн нөлөө бүхий улсуудыг хамарсан АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн айлчлалын хүрээнд Монгол Улс багтсан нь бахархууштай явдал юм. Уг айлчлал АНУ, Монголын хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд аваачаад зогсохгүй “Монголын гурав дахь хөрш” гэдгээ батлаж буй АНУ-ын Ерөнхийлөгч Монголд ийнхүү айлчилсан нь манай хоёр хөршийн хувьд нэг ёсны дохио болсон биз ээ.

Бушийн Азийн аялал тийм ч бүтэлтэй байсангүй. Түүний Япон, Солонгосод хийсэн айлчлал үйл явдал багатай болж өнгөрөв. Японы хувьд, үхрийн махны хоригийн асуудал эцэслэн шийдвэрлэгдсэнгүй. Япон АНУ-аас жилдээ 1 тэрбум гаруй долларын үхрийн мах худалдан авдаг байсан бөгөөд АНУ-ын үхрийн махны хамгийн том экспортлогч орон байжээ. Гэтэл хоёр жилийн өмнө Японы Засгийн Газар АНУ-д шүлхий гарсантай холбогдуулаад тус улсаас үхрийн мах импортлохыг хориглосон байна. Буш, Койзуми хоёр энэ асуудлын талаар ярилцсан ч, ойрын үед асуудал шийдэгдэнэ гэдэгт найдацгааж буйгаа илэрхийлээд саллаа. Мөн Бушийг Өмнөд Солонгосоос явсны маргааш нь тус улсын парламент Иракт байгаа цэргүүдээ цөөлөх шийдвэр гаргасан нь Бушийг эвгүй байдалд оруулж орхисон. Харин Хятадад Буш шувт байдалд орсоор байгаад таарах шиг боллоо. Наад зах нь тэр хэвлэлийн бага хурлын дараа танхимаас гарч явахдаа цоожтой хаалга татаж хальт байдалд оров. Бантсандаа, “Зугтах гэж оролдсон чинь бүтэлгүйтдэг байна шүү” ухааны юм ярьж, инээж ханиасан шиг орж ирсэн хаалгаараа гарч яваа харагдсан (бас л юморлог гар шүү).

Угаасаа Бушийн Хятадын айлчлал шувт хаалга мөргөсөн байдалтай өнгөрсөн гэж хэлж болно. Хятадын телевизээр ч түүнийг нэг их гаргасангүй. Буш, Ху Жинтао хоёрын хэлэлцээр ихэвчлэн эдийн засгийн асуудлуудыг хөндсөн ч, хоёр улсын хувьд хамгийн тулгамдсан асуудал болоод байгаа юаний ханш ба АНУ-Хятадын худалдааны алдагдлын талаар Хятадын Ерөнхийлөгч олигтой амлалт өгсөнгүй. Тэрээр оюуны өмчийн асуудалд ч мөн тодорхой хариулт өгөлгүй булзааруулчихав. АНУ-Хятадын худалдааны алдагдал энэ жил 200 тэрбум долларт хүрэх магадлалтай байгаа билээ. Хятадын тал Бушийг харж үзэхийг бодсон уу яасан, Боинг компаниас 70 онгоц худалдаж авахаа түүний айлчлалын үеэр мэдэгдсэн. Энэ нь дөрвөн тэрбум орчим долларын наймаа болох аж. Бушийн Хятадаас чангааж чадсан зүйл энэ л байлаа.

Ямар ч байсан Азийн ах дүүс маань хальт бааварлаж байгаад Бушийг явуулчихав бололтой.

Энэ бүх бухимдлын дараа Монголд ирэх нь Бушийн хувьд нэг ёсны амралт болох шиг боллоо. Жаал айраг ууж суугаад, ганц хоёр сарлагтай танилцчихаад явах нь түүнд таатай байсан биз. Завсраар нь Буш Монголын ард түмэнд хандаж үг хэлэв. Иракийн дайн, эрх чөлөө, ардчиллын талаар ярьдгаа ярьлаа, мөн авилгалын талаар дурдаад өнгөрөв. Элбэгдоржийг ардчилсан хөдөлгөөний анхдагчийн нэг хэмээн онцолсон нь Элбэгдоржийн Засгийн Газрын хувьд чухал дэмжлэг болсон гэлтэй. Бушийн айлчлалын үед Монгол, АНУ-ын хооронд чөлөөт худалдааны хэлэлцээр хийгдсэн бол би хувьдаа их олзуурхах байлаа, гэхдээ Буш айлчилсан нь их юм гэж бодоод л сууж байна. Түүний Монголд ирсэн нь өөрөө асар том үзүүлэлт учраас нэг их даврах хэрэггүй байх л даа (гэхдээ л, жаахан ч гэсэн тулгачихгүй, манай дипломатууд хэт “дипломат” хүмүүс байдаг юм болов уу гэсэн… Монгол хүний зочломтгой зан ч нөлөөлсөн байж магадгүй л дээ, хүндэт зочноосоо янзан бүрийн юм шалаад суугаад байлтай биш гэж бодсон биз).

Бушийн айлчлал нэг иймэрхүү болж өнгөрөв. Түүнийг эзгүйд АНУ-ын Сенатад Иракаас цэргээ яаралтай татах талаар баахан яриа болоод өнгөрсөн билээ. Буш ч хэцүүхэн юм нь дээр бууж байгаа биз. Гэхдээ сарлаг найзтай болсон юм чинь, настр сайтай байгаа байлгүй гэсэн, 😀

Accompanied by his wife, Laura, Mr. Bush looked more relaxed and happy than at any point in his eight-day Asian tour.

гэж байна шүү.

New York Times article