Үүнийг блог энтрий гэхээс илүү ярилцах сэдэв утгаар нь орууллаа. Асуулт форум дээр тавьсан чинь хамаг гайгүй гишүүд нь орохоо болиод баахан чат лог болж байх шиг байна. Эртний лаг гарууд нь хаагуур яваад байгаа юм мэдэхгүй. Энд тэнд харилцаж суудаг бол дагалдан баясмаар л байх юм. Ер нь тэгээд хүмүүс интэрнэтээр ухаанаа хэсэг гайхуулаад хэзээ нэгэн цагт “move on” болдог байх. Би одоо хүртэл энд суугаад байна гэхээр түүхий хэвээр байгаагийн шинж юмуу даа.

1840-өөд онд Сан Франциско хотын хавиас алт олддог. Алт малтаж баяжихыг хүссэн түм буман хүн тийшээ зүглэж, тэрхүү нинжаадал үймээн дундаас үнэхээр баяжсан хүн хэд гарчээ, гол нь тэд алт ухсангүй.

Тэд хэн байсан бэ гэвэл өмд оёгч, хүрз малтуур зарагч, тогооч байв. Алт малтахаар ухаан жолоогүй уралдагчид алтаа юугаар малтах, ямар хувцас өмсөх, юу идэж уухаа сайн төлөвлөөгүй тул алтны уурхайн хотуудад тэрхүү эд зүйлсийн хэрэгцээ маш өндөрт хүрэв.

Дөнгөж ухсан булуу алтаа өлсөхийн хэрээр ганц хил махны оронд өгч байв. Шороон дээр өдөр шөнөгүй өнхөрөхөд амархан урагдахгүй жийнс гэж одооны Levi’s жийнс нэрт гарчээ. Гэх мэт эд баялагт хүрэхэд тусалсан хүмүүс эд баялагт хүрэхээс илүү баяжсан байна.

Одоо цаг өөр болсон ч Монголд Оюу Толгой ашгаа өгөх ойрхон байна. Үүнийг дагаад маш олон бизнeсийн боломж үүснэ. Маш олон хүн баяжина. Жишээ нь ОТ-ынхан дэд бүтэц сайжруулна гэж их ярьлаа. Үүнтэй холбогдоод зам тавих ордeр хэд нугарч, замын бизнeсүүдэд нилээн ашиг орно.

Мөн өөр тал дээр, гадаадын ажилчид цөөнгүй Монголд ажиллах болно. Тэд нутгийн хоолоо санах тул МкДоналдс гэх мэт нээгдвэл тэд 4000 5000 төгрөгийг юманд бодохгүй хаяна.

Өөр ОТ-ээс орж ирэх ямар боломжууд байнаа? Энэ талаар ярилцая.

Монголчууд бид “ЧИНГИСИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ” гэж гаргая. Хүмүүсийг уриалмаар байна. Яагаад хууль гэж? Хуулийн үндэслэлийн талаар бичих гэж оролдоё.

Монголчууд өнөөг хүртэл Чингис хааныхаа төлөө юу хийсэн бэ? Та бүхэн боддоо, миний толгойд лав далайцтай зүйл орж ирэхгүй байна. Энд тэнд хэдэн хөшөө барина гэж төлөвлөснөөс өөр зүйл алга. Хөшөөний хувьд нүдэнд үзэгдэж, гарт баригдаж жуулчид татах, түүнд төрийн хүндэтгэл илэрхийлж, түүгээр бахархах гэх зэрэг сайн талууд бий. Гэхдээ хөшөөнөөс илүү Чингисийн залуучуудыг “БОСГОХ” нь чухал гэж бодож байна. Босгох энэ тэр гээд ярьвал бас бодлого боловсруулах шаардлага гарна. За энэ ч яахав, үндсэн сэдвээсээ хазайх шахлаа.

Монголчууд vндэсний vзэл гэхээр Чингис хааны нэрийг хэлж цээжээ дэлддэг, эсхvл хортой ундаагаа нэрээр нь нэрлэж их хаанаа гутаадаг байдлаас ердєє хэтэрсэнгvй гэж болно. Тэгээд хааныхаа нэртэй шилтэй юмыг нь хvндэтгэж байна гэж уусаар байгаад vндэстэнээрээ архичин болж байна. Өнөөдөр Монголын нийгэмд тулгамдаад байгаа асуудлуудаас дурдвал архидалт, авилгал гээд бодит байгаа зүйлийг дурдаж болно. Чингисийн нэрийг барьсан хэдэн согтууруулах төрлийн ундаа байна вэ? Үүний хариултыг та дэлгүүр, баар кафенаас олж харж болно. Гэхдээ энд асуудлын үндэс нь Чингисийн зургийг архины шилэн дээрээ байршуулан борлуулж байгаа үйлдвэрлэгчийн буруу гэвэл асуудлыг дутуу үнэлсэн буюу үнэнд нийцэхгүй байх гэж бодож байна. Тэр үйлдвэрлэгч бизнес хүний нүдээр л асуудалд хандаж байгаа. Монголын брэнд болсон Чингисийн нэрийг ашигласан 1-2 чанартай бүтээгдэхүүн байхад л хангалтай гэж бодож байна. Олимпын 5 цагарагийг онгоц агаарт утаагаараа дүрсэлхэд ОУОХ мөнгө авдаг гэж дуулсан.

2006 онд Монгол Улсад “Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жил”-ийн ойн баяр болж байгаа. Гэтэд Хятад Улс “Тулгар төр байгуулагдсаны 800 жилийн ойн баяр бол зөвхөн Монголын баяр биш, бидний ч бас баяр” гэсэн утга илэрхийлэл бүхий сурталчилгааг хийж, Чингисийн хөшөө бүхий том цогцолборыг босгосон байна. Бүр Монголоос очсон нөхдүүдэд “Чингис бол манай Хаан” гэж тайлбарлаж байх жишээтэй. Ер нь “бид Чингисийн үр сад” гэж хэлэх улсууд нилээн байдаг бололтой. Оросын нэг кино найруулагч (тухайн үед сонин дээрээ уншиж байсан, хэн байсныг нь санадаггүй) Чингисийн тухай кино хийсэн талаар ярилцлага өгсөн байсан. Киноны гол дүр болох Чингис хаан маань залуудаа Хятад руу цөллөгөнд явж байсан мэтээр найруулсан байсан. Ингэж их түүхээ гуйвуулахыг хараад суугаад байж болмооргүй санагдах юм.

“НҮБ-ийн Ерөнхий ассамблейгаас Монгол Улсын тулгар төр байгуулагдсаны 800 жилийн ойг дэлхий нийтээр хамтран тэмдэглэхийг уриаллаа” гэсэн гарчигтай тунхаглал бүхий бичиг 2005.11.16-ны “Өдрийн сонин” 276 дугаарт нийтлэгдсэн байсан. Уг тогтоолын баримт бичигт Монголыг нүүдэлчдийн соёл иргэншил, иргэншил хоорондыг холбосон гүүр болж ирсэн, байгаль дэлхийтэйгээ зохицон амьдрах ёс, нүүдэлчдийн соёл уламжлалыг хадгалан хөгжүүлэх чиглэлээр Монгол Улсын гаргаж буй хүч чармайлтыг сайшааж “Монголын тулгар төр байгуулагдсаны 800 жил”-ийн ойг дэлхий нийтээр хамтран тэмдэглэхийг уриалсан байна. Иймд бидний өмнө том боломж нээгдэж байна гэж ойлгож байна.

Америк тивийг Колумб нээснээс хойш 500 жил болж байна. Тэгвэл 500 жилийн Монголын тулгар төр улс байгуулагдаад 300 жилийн нүүр үзэж байсан байна. Америкчууд АНУ-ын иргэн болж өсөж торнисондоо бахархдаг шиг бид Монгол хүн болж төрсөнөөрөө бахархах ёстой. Яагаад гэвэл бид агуу түүхтэй улс. Харин яаж? Энд ГАРЦ бий бодож байна. НҮБ-ийн Ерөнхий ассамблейн тогтоол дээр дөрөөлөөд “ЧИНГИСИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ”-ийг УИХ-аар хэлэлцүүлж батлаад НҮБ-аар хүлээн зөвшөөрүүлэх хэрэгтэй. Ийм боломж байгаа гэж бодож байна. Чингисийн тухай хуулийн зорилго нь Чингистэй холбоотой бүх талын харилцааг зохицуулахад оршино. Жишээ нь Чингис хаана, хэдэн онд төрсөн, хаана хэдэн онд нас барсан, амьд байхдаа юу хийж байсан, өөрөөр хэлбэл Монголын нууц товчоог түүхч эрдэмтдээр дахин нэг хэлэлцүүлээд түүхийг баталгаажуулсан хуулийн бичиг баримт болгох хэрэгтэй. Дээр нь Чингисийн нэрийг бизнес, аялал жуулчлалын салбарт хэрэглэх, хөшөө босгох, түүний нэр хүндийг хамгаалах зэрэг харилцааг зохицуулах, өөрөөр хэлбэл түүний нэрийг дэлхийн оюуны өмчийн газарт өгч патентлах зэрэг зохицуулалтуудыг бүгдийг хуульчлах хэрэгтэй. Ингэж байж бид дэлхийн тавцанд ХӨЛ гишгэнэ. ЭНЭ БОЛ ТОМ АЖИЛ. Эргээд жуулчлал болон эдийн засгийн нилээн ашигтай байх болно. Ядаж Чингисийн үр сад гэж ярьж, хэлэх дуртай улс орнууд Чингисийн тухай эрх зүйн нэгдсэн нэг бичиг баримттай болох, түүнийг Монгол санаачилж хийх хэрэгтэй.

ЧИНГИСИЙН МОНГОЛЧУУДЫГ БУРХАН ИВЭЭГ.