Бушийн айлчлалын эргэн тойронд

Сураг нь сонсогдсоноос эхлээд бөөн сүр дуулиан болоод байсан Бушийн айлчлал нэг юм дуусаж, Улаанбаатар минь санаа амарч байх шиг байна. Хэдхэн цаг үргэлжилсэн уг айлчлал УБ-чуудыг хальт сандраагаад авсан бололтой. Арга ч үгүй биз, урьд өмнө нь манайд ямар АНУ-ын Ерөнхийлөгч ирж байсан биш.

Монголд ирэхээсээ өмнө Буш Япон, Солонгос, Хятададаар дайрсан билээ. Азийн хамгийн нөлөө бүхий улсуудыг хамарсан АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн айлчлалын хүрээнд Монгол Улс багтсан нь бахархууштай явдал юм. Уг айлчлал АНУ, Монголын хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд аваачаад зогсохгүй “Монголын гурав дахь хөрш” гэдгээ батлаж буй АНУ-ын Ерөнхийлөгч Монголд ийнхүү айлчилсан нь манай хоёр хөршийн хувьд нэг ёсны дохио болсон биз ээ.

Бушийн Азийн аялал тийм ч бүтэлтэй байсангүй. Түүний Япон, Солонгосод хийсэн айлчлал үйл явдал багатай болж өнгөрөв. Японы хувьд, үхрийн махны хоригийн асуудал эцэслэн шийдвэрлэгдсэнгүй. Япон АНУ-аас жилдээ 1 тэрбум гаруй долларын үхрийн мах худалдан авдаг байсан бөгөөд АНУ-ын үхрийн махны хамгийн том экспортлогч орон байжээ. Гэтэл хоёр жилийн өмнө Японы Засгийн Газар АНУ-д шүлхий гарсантай холбогдуулаад тус улсаас үхрийн мах импортлохыг хориглосон байна. Буш, Койзуми хоёр энэ асуудлын талаар ярилцсан ч, ойрын үед асуудал шийдэгдэнэ гэдэгт найдацгааж буйгаа илэрхийлээд саллаа. Мөн Бушийг Өмнөд Солонгосоос явсны маргааш нь тус улсын парламент Иракт байгаа цэргүүдээ цөөлөх шийдвэр гаргасан нь Бушийг эвгүй байдалд оруулж орхисон. Харин Хятадад Буш шувт байдалд орсоор байгаад таарах шиг боллоо. Наад зах нь тэр хэвлэлийн бага хурлын дараа танхимаас гарч явахдаа цоожтой хаалга татаж хальт байдалд оров. Бантсандаа, “Зугтах гэж оролдсон чинь бүтэлгүйтдэг байна шүү” ухааны юм ярьж, инээж ханиасан шиг орж ирсэн хаалгаараа гарч яваа харагдсан (бас л юморлог гар шүү).

Угаасаа Бушийн Хятадын айлчлал шувт хаалга мөргөсөн байдалтай өнгөрсөн гэж хэлж болно. Хятадын телевизээр ч түүнийг нэг их гаргасангүй. Буш, Ху Жинтао хоёрын хэлэлцээр ихэвчлэн эдийн засгийн асуудлуудыг хөндсөн ч, хоёр улсын хувьд хамгийн тулгамдсан асуудал болоод байгаа юаний ханш ба АНУ-Хятадын худалдааны алдагдлын талаар Хятадын Ерөнхийлөгч олигтой амлалт өгсөнгүй. Тэрээр оюуны өмчийн асуудалд ч мөн тодорхой хариулт өгөлгүй булзааруулчихав. АНУ-Хятадын худалдааны алдагдал энэ жил 200 тэрбум долларт хүрэх магадлалтай байгаа билээ. Хятадын тал Бушийг харж үзэхийг бодсон уу яасан, Боинг компаниас 70 онгоц худалдаж авахаа түүний айлчлалын үеэр мэдэгдсэн. Энэ нь дөрвөн тэрбум орчим долларын наймаа болох аж. Бушийн Хятадаас чангааж чадсан зүйл энэ л байлаа.

Ямар ч байсан Азийн ах дүүс маань хальт бааварлаж байгаад Бушийг явуулчихав бололтой.

Энэ бүх бухимдлын дараа Монголд ирэх нь Бушийн хувьд нэг ёсны амралт болох шиг боллоо. Жаал айраг ууж суугаад, ганц хоёр сарлагтай танилцчихаад явах нь түүнд таатай байсан биз. Завсраар нь Буш Монголын ард түмэнд хандаж үг хэлэв. Иракийн дайн, эрх чөлөө, ардчиллын талаар ярьдгаа ярьлаа, мөн авилгалын талаар дурдаад өнгөрөв. Элбэгдоржийг ардчилсан хөдөлгөөний анхдагчийн нэг хэмээн онцолсон нь Элбэгдоржийн Засгийн Газрын хувьд чухал дэмжлэг болсон гэлтэй. Бушийн айлчлалын үед Монгол, АНУ-ын хооронд чөлөөт худалдааны хэлэлцээр хийгдсэн бол би хувьдаа их олзуурхах байлаа, гэхдээ Буш айлчилсан нь их юм гэж бодоод л сууж байна. Түүний Монголд ирсэн нь өөрөө асар том үзүүлэлт учраас нэг их даврах хэрэггүй байх л даа (гэхдээ л, жаахан ч гэсэн тулгачихгүй, манай дипломатууд хэт “дипломат” хүмүүс байдаг юм болов уу гэсэн… Монгол хүний зочломтгой зан ч нөлөөлсөн байж магадгүй л дээ, хүндэт зочноосоо янзан бүрийн юм шалаад суугаад байлтай биш гэж бодсон биз).

Бушийн айлчлал нэг иймэрхүү болж өнгөрөв. Түүнийг эзгүйд АНУ-ын Сенатад Иракаас цэргээ яаралтай татах талаар баахан яриа болоод өнгөрсөн билээ. Буш ч хэцүүхэн юм нь дээр бууж байгаа биз. Гэхдээ сарлаг найзтай болсон юм чинь, настр сайтай байгаа байлгүй гэсэн, 😀