Шинэ ертөнц

Шинээр мэндэлсэн мэт сул дорой бие.
Борооны дараах хотын гудамж мэт бодол санаа.
Гүн шарталтын дараа ертөнц улам өнгөлөг болох ажээ.

Согтууруулах ундаанаас шинэ мэдрэмж хайх нь солиоролд хүргэж болохыг дээрхи өгүүлбэрүүд харуулна.

Гадны, хүч давамгайлсан өдөөгчгүйгээр шинэ мэдрэмжийг эрэлхийлэх нь амьдралыг улам баялаг болгож өгөх мэт санагдана.

Continue Reading

Толь

Би толинд харах дургүй. Soy un perdedor.

Олсоо аваад галын өрөөндөө оръё доо.

Ингэхэд хөргөгчинд юу байгаа билээ?

Continue Reading

Хулгайчийг бариарай

Мунхаг миний бие (ингэж бичдэг хvмvvс vнэндээ, намайг оруулахгvйгээр, єєрийгєє ухаантай гэж боддогт эргэлзэхгvй байна) нэг иймэрхvv юм бичээд vзлээ. Хєрвvvлэгч ажиллахгvй байгаа тул латинаар орууллаа. Уучлаарай. Найруулга, утга санаа тvvхий гэдэгт эргэлзэхгvй байна. Та бvхэн яаж сайжруулах талаар мэргэн зєвлєгєєгєє эсвэл сайжруулахын аргагvй тэнэг юм байна гэсэн саналаа єгнє vv.

“Хулгайчийг бариарай”

Саяхан Монголын хэдэн сонинг уншихад авилгалын тухай сэдэв нэлээн хєндєгдсєн байх юм. “Авилгал авсан аваагvй, чи єєрєє авсан”. Эсвэл “чи єєрєє юу ч хийдэггvй, хэлэхээс цаашгvй”. Зарим шударга нэг нь “миний авилгал бол яльгүй юм, сvржигнээд байх юм байхгvй” гэж ч байна. Иймэрхvv маягаар хэрэлдсэнээ сvvлрvvгээ “битгий хуц, чадаж байгаа юманд арга байхгvй, ална чамайг” гэсэн байдлаар vргэлжлэх болтой юм. Тэр дундаас нэг сонирхол татсан санаа бол “хулгайч л хулгайчийг бариарай гэж орилдог шvv дээ, чи хvмvvсийг авилгал авсан гэж орилоод байвал чи єєрєє жинхэнэ авилгач байна” гэсэн логик байлаа. Энэ дvгнэлтийг эмхлэвэл дараах 1 ба 2 гэснийг vндэс болгоод 3-ийг дvгнэлт болгон гаргаж байх юм.

1. Хулгай хийсэн хvн л “хулгайчийг бариарай” гэж хамгийн чанга орилдог.
2. Нөхөр Х “авилгачдыг бариарай” гэж хамгийн чанга орилдог.

Энэ 2-оос

3. Нөхөр Х л жинхэнэ авилгач юм байна.

Тэгвэл үнэхээр 1 vнэн гэж vv? Yнэндээ халаасны хулгайчид хулгай хийчихээд бултахын тулд єєр хvнийг заагаад “тэр хулгайч, тэрийг бариарай” гэж орилдог гэдэг яриа байдаг. (Хулгайч нар хулгай хийж байхыг нь харсан хvмvvсийг чанга орилуулахгvй байхын тулд дээрх яриаг гаргасан байж ч болно.)

Гэхдээ vнэхээр хулгайч нар дандаа тэр аргыг хэрэглэдэг, мөн зvгээр хулгай хийж байхыг нь харсан жирийн шударга хүн “тэр хулгайч, тэрийг бариарай” гэж орилно гэж байхгvй гэсэн vг vv? Хэрэв тийм бол гэмт хэрэгтнийг барихад тун амар боллоо. Хамгийн чангаар “тэрийг бариарай” гэж орилж байгаа хvнийг барихад л болох нь дээ. Гэтэл vнэхээр тэгээд бариад унавал хулгайч нар тэнэг биш болохоор тэгж хашгирахаа больчихно биз дээ. Харин ч эсрэгээр, жинхэнэ хулгайч нар дуугай байж байгаад эхэлж “хулгайчийг бариарай” гэж орилсон хvнийг “наадах чинь “хулгайчийг бариарай” гэж чанга орилоод байна, єєрєє хулгайч, бариарай” гэж чанга орилно биздээ. Тэгэхээр яах вэ? “Хулгайчийг бариарай” гэж орилсон хvнийг “наадах чинь ингэж орилж байгаа юм чинь єєрєє хулгайч” гэж орилж байгаа хүнийг баривал болох гээд байгаа биз.

Гэхдээ жаахан хvлээгээрэй. Yнэхээр ингээд унавал хулгайч нар маань тэр аргыг хэрэглэхээ болиод, аягүй бол хуучин аргандаа, єєрєєр хэлвэл “хулгайчийг бариарай” гэж хамгийн чанга орилдог аргандаа буцаж орно биз дээ. Тэгвэл яах вэ? Тэгж орилсон амьтныг барих хэрэгтэй болно гэсэн vг vv? Гэтэл тэгвэл нєгєє хулгайч маань тэр аргыг хэрэглэхээ болиод, єєр арга хэрэглээд унана.

Эндээс ямар дvгнэлт гарах вэ гэвэл “хулгайчийг бариарай” гэж орилсон хvнийг ч, “тэр хулгайчийг бариарай гэж орилж байна, тэр л єєрєє хулгайч” гэж орилж байгаа хvнийг ч хулгайч гэж дvгнэж болохгvй гэсэн vг. Хоюулангийнх нь єврийг нэгжээд vзэх хэрэгтэй. Гэхдээ хулгайч хvн “хулгайчийг бариарай” гэж өөртөө сэжиг хураах vндэс бага учир тэгж орилсон хvн хулгайч биш байх магадлал харин єндєртєй. Тэгж орилсон учраас сэжигтэй гэж үзэх vндэс байхгүй. Тэгж орилсон хvнийг сэжигтэй гээд цагдаа хориод, дарамтлаад байвал хулгайчийг илчлэх хvн байхгүй болно гэсэн уг. Мэдээж бас тэгж орилсон учраас хулгай хийгээгvй биз дээ ч гэж vзэх vндэслэл байхгvй. Бусад бvх хvмvvстэй адилханаар л тvvнийг шалгах хэрэгтэй.

Жич: Kирилл руу хөрвүүлэв, Jagie.

Continue Reading

Зуршил

Бидний өдөр тутмын амьдралд, удаан хугацааны туршид бий болсон зуршил үлэмж нөлөөтэй байдаг. Өглөө сэрээд нүдээ аниастайгаар орноосоо босох, өндийхгүйгээр сонин унших, их чихэртэй байхуу уух, тамхи татах, зурагтаа асаалттай чигээр нь унтах г.м.

Зуршил бидний нэгэн эд эс болсон мэт нягт уялдаатай байдаг. Зуршлыг хортой болон хоргүй гэж ангилдаг. Магадгүй таатай болон таагүй зуршил гэвэл оновчтой байж болох юм. Таны зуршил танд таатай санагддаг бол сайн хэрэг.

– Ахиад нэг халбага элсэн чихэр хийе байз.

Харин таагүй зуршлаас хэрхэн ангижрах вэ?

– Цай биш зуурсан элсэн чихэр уух хэцүү л дээ. Гэхдээ татгалзаж чадахгүй юм аа.

Continue Reading

Будаатай хуурганы баяр

Thanksgiving-аар төрөл бүрийн stuffed turkey, cranberry sauce, corn bread зэрэг асар эрэлт хэрэгцээтэй байдаг ч, далимаар нь гарууд Пилгримууд, Mayflower, Plymouth, Индиануудын түүхийг хальтхан хавчуулж амждаг. Цагаан сараар ч гэсэн дээ, бууз, банш, ууц, тавгийн идээ хамгийн их анхаарал татдаг ч, буузны завсраар мөрөө гаргаж, ном уншуулах хэрэг гардаг. Ер нь улс үндэстэн бүрт ямарваа нэгэн байдлаар хоол ундтай нягт холбогдсон үндэсний баяр байх юм. Америкуудын хувьд Thanksgiving бол turkey day, харин Монголчуудын хувьд Цагаан сар маань буузны өдөрлөг юм уу даа.

Иймэрхүү хоол ундан дээр суурилсан баярууд ихэвчлэн гэр бүл төвтэй баяр байдаг. Thanksgiving-ийн оройн хоолыг гэр бүл, найз нөхөд буюу хамгийн дотны хүмүүстэйгээ хуваалцах уламжлал тогтсоныг хэлэх үү, Америк даяар баахан traffic үүсэж, хол ойр амьдардаг хамаатан садангуудад уулзалдах ховорхон завшаан тохиодог байна. Цагаан сараар ч гэсэн дээ, мань мэт нь жилдээ ганц удаа эмээгийн дүүгийн хүүхдийн эхнэрийн ахыг харж баясдаг билээ гэсэн, 😀 Бууз хүмүүсийг ойртуулах увидастай сайхан хоол шүү.

Энэ бүхнийг юун төлөө нуршаад байна вэ гэхээр, маргааш манай Улс тунхагласны баяр болно. Улс тунхагласны баярыг би лав хувьдаа хэрхэн яаж тэмдэглэхээ сайн мэддэггүй юм. Өглөө босоод Төрийн дууллаа нэг сонсчихоод л гардаг байгаа даа. Хүмүүст Улс тунхагласны баярыг гэр бүлийнхаа хүрээнд сайхан тэмдэглэх боломж олгохын тулд 11 сарын 26-нд дотны хүмүүстэйгээ цуглаж, ямарваа нэгэн зоог барих уламжлал тогтоох хэрэгтэй юм шиг санагдлаа. Иймд, будаатай хуургыг Улс тунхагласны баярын албан ёсны хоол болгох саналтай байна, 😛 Маргааш бүгдээрээ гэртээ сайхан будаатай хуурга хийгээд, гэр бүлийнхан, найз нөхөдтэйгээ хамт ширээний ард цуглараад, Төрийн дууллаа эгшиглүүлэх зуураа Үндсэн Хуулийнхаа эхний өгүүлбэрийг уншчихаад хоолловол Улс тунхагласны баярын ач холбогдол бидэнд арай ойр санагдаж юуны магад, 😀

Будаатай хуурганы баярын мэнд!

Жич: Төрийн дуулал

МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛЬ

Монголын ард түмэн бид:
– улсынхаа тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататган бэхжүүлж,
– хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс, үндэснийхээ эв нэгдлийг эрхэмлэн дээдэлж,
– төрт ёс, түүх, соёлынхоо уламжлалыг нандигнан өвлөж,
– хүн төрөлхтний соёл иргэншлийн ололтыг хүндэтгэн үзэж,
– эх орондоо хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэхийг эрхэм зорилго болгоно.

Үүний учир Монгол Улсын Үндсэн хуулийг даяар олноо зарлан тунхаглаж байна.

Continue Reading

Далий зүйл

Миний тухай:

“Пөөх, энэ Jagie яасан ч үйтгартай залуу вэ дээ гэж бодсон шүү… [Чамайг] нэг нүдний шилтэй, туранхай, үйтгартай байрын залуу байхдаа гэж бодсон. Тэгсэн уулзсан чинь бүх юм эсрэгээрээ наасан.”

Хаха, Бодролоос миний талаар нэг иймэрхүү сэтгэгдэл төрдөг бололтой, санаа зовмоор юм. Асар номын, үйтгартай, ЭРЭГТЭЙ гэж боддог гэнээ. Номын, уйтгартай энэ тэр нь ч яах вэ, дүүрсэн хэрэг. Харин би тийм эршүүд сонсогддог юм байхдаа, сонирхолтой юм. Хэд хэдэн хүн намайг эрэгтэй гэдэгт бүр бат итгэчихсэн байсан гэсэн, уул нь эгч амьхандаа л асар эмэгтэйлэг байхыг оролдоод байгаа юмсан. Ямар сайндаа Камертоны Болдыг хувиараа шүтдэгээ зарлаад сууж байхав гэсэн, 😛 Залруулга: би эмэгтэй шүү.

Гэхдээ яс юм нь дээрээ хүмүүс намайг ямар гэж бодох нь нэг их чухал биш л дээ. Гол нь хэн нэгнийг ямарваа нэгэн байдлаар төсөөлөх нь түүний бичсэн зүйлийг дүгнэхэд тодорхой хэмжээнд нөлөөлдөг юм шиг санагдах юм. Аливаа текстыг уншихдаа заавал зохиогч нь хэн бэ, хаана юу хийдэг хүн бэ гэдгийг нь мэдэхийг эрмэлзээд, уг мэдээллээ текстийг дүгнэхдээ ашигладаг мэт…

Текст бичигч хоёр ямар холбоотой вэ? Уншигч текстын үндсэн дээр тухайн зүйлийг бичсэн хүний талаар өөрийн эрхгүй янзан бүрийн дүгнэлт хийх нь элбэг. Мөн эсрэгээрээ, бичигчийн тухай мэдэх зүйл тухайн текстыг хөндлөнгөөс дүгнэхэд саад болох талтай. Уул нь интернет энэ тэр бичигч, уншигч хоёрын хооронд асар аноним харьцаа үүсгэснээрээ objective хандлагыг бий болгох мэт боловч бичигчийн талаар ямарваа нэгэн дүгнэлт хийхгүйгээр аливаа бичвэрийг унших боломжгүй санагдах юм… Сонирхолтой ч юм уу?

Гэснээс, би ч нүдний шилтэйгийн хувьд шилтэй шүү, линз зүүхээс яагаад ч юм айгаад байдаг юм…

Continue Reading

Тэнгэр-огторгуй

Нүд чинь хайр харуулна гэдэг домгийн үгтэй дуу сонсоод… уярдаг юм билүү гэж байтал сарлуу хамт яваад “тэнгэр”-ээс цэцгэн бороо оруулдаг хэсэг дээр хөндлөн юм бодогдоод хадуурчихийн. Саран дээр очоод дээшээ харсан чинь мөн л адил тэнгэр байх болуу? Хөх тэнгэр гэж ярьдаг болохоор агаар мандалтайгаараа дэлхий дээрх хүмүүс л дээшээ хараад ингэж уулга алддаг байхдаа. Тэнгэр тэгэхээр дэлхийд хамаарагдаад тэрнээс цааших нь огторгуй болох ч юм шиг. Саран дээр очоод “Гөх тэнгэр” гэж хэлээд үхэж болохгүй л юм шиг байна. Огторгуйд тэнгэр гэсэн утга агуулагдах уу тэнгэр нь огторгуйг багтаах уу? Тэнгэр огторгуй бас Тэнгэр бурхан гэж ойлголт бий, харин огторгуй≠бурхан. Бурхан хүний санааны ертөнцийнх, огторгуй гэтэл хүн үхсэн ч оршин байх бодит ертөнц. Тэгтэл идеалист хүний хувьд тэнгэр нь бурхантай дүйцэж огторгуйгаас агуу, түүнийг дотроо багтаагч болж таарах. Ингээд л тэнгэр том, үгүй огторгуй том, үгүй тэнгэр нь…

(за мэдкү) Нэг үг өч төчнөөн утга агуулж, хүмүүс өөр өөр өнцгөөс харснаас болж маргаан дэгдээж сүйд болдгийг л мэдэж байна. Огторгуй том гэж үздэг талынхан дийлэнгүүт огторгуй нь тэнгэрээс том болоод, тэнгэрийнхэн маргаанд дийлэнгүүт огторгуй жижигрээд л гэсэн :). Гэтэл хүн юу гэж нэрлэж ойлгохоос үл хамааран огторгуй нь ч бурхан нь ч бодитоороо ч хийсвэрээрээ ч байдаг бол байдаг байдаггүй бол байдаггүй, ялгаагүй л байлтай. Магадгүй ус ууршсныг ус ор мөргүй алга болсон гэж үзэж болохгүй шиг, эсвэл зөвхөн физик шинж нь өөрчлөгдсөний төлөө түүнийг огт байдаггүй гэж батлахтай төстэй ч юм уу. Ус уур хоёр угтаа нэг зүйл гэдгийг 6-р ангийн хүүхэд мэднэ. Яахав дээ тэгээд, маргацгааж байхаас, дуртай юм гэдэг.

Гэснээс нөгөө дуу яалаа?

… Хос далавчаа дэвэн дэвсээр чамтайгаа сарлуу ниснэ
Тэндээс чамдаа хайртай гэж хэлээд тэнгэрээс цэцгээр бороо оруулна …

уярч үздэг юм билүү гэж.

Continue Reading

Шунал

Хvний шунал гэж аймар эд байх юм аа. Єнєєдєр дэлгvvр хэсэхдээ авч чадаагvй хохироод vлдсэн БТY-ээ шєнєжин зvvдлээд, маргааш нь толинд харахдаа хэрвээ одоо тэрийг ємсчихсєн байсан бол ямар харагдах бол гэх маягаар бодоод л, нєгєєдєр нь ямар нэгэн аргаар худалдаж авахаар шийд гаргах гэх мэт.

Сайхан бvсгvй/залууг хараад дотроо заавалчгvй ямар нэг юм ургуулан бодно. Тvvнийг vнсэхэд ямар байх бол? бvр давраад нэг оронд ямар байх бол? гэх маягийн бодлоор шуналтана. Ер нь л аягvй опасный. Хvний хvсэл, хэрэгцээ, шунал vхэхэд нь л дуусна… гэхдээ там/диваажинд очоод юу болохыг хэн ч мэдэхгvй л дээ…

Гэхдээ л би тэр гутлыг авчмаар байна аа гэсэн.

Continue Reading

бичигч + уншигч

Хэнд зориулж бичихээс шалтгаалж бичлэгийн агуулга, хэв маяг асар өөрчлөгдөх юм. Угаасаа хүн харилцагчид, орчноосоо шалтгаалж байнга өөрчлөгдөж байдаг хойно… хүн гэртээ нэг өөр, ажил дээрээ нэг өөр, найзуудтайгаа нэг өөр. Охид зүв зүгээр арзагнаж сууж байгаад эрэгтэй хүүхэд ороод ирэхээр учиргүй айлгүйтаж, янз янз болж эхэлдэг шиг хүмүүс алхам тутамдаа хэн нэгний өмнө жүжиг тавина…

Миний энд бичдэг зүйл ч гэсэн Бодролд ордог хүмүүсээс их шалтгаалдаг болжээ. Наад зах нь өчигдөр хэрхэн яаж сахилгүйтсаныхаа талаар бичиж болохгүй, айгүй л бол ээж орж ирээд уншчихна… Учиргүй хар ярианы үг яриа хэрэглэж болохгүй, айгүй л бол асар хүмүүжилгүй охин байна гээд хүмүүс янзан бүрээр бодчихно, шал далий зүйл бичиж болохгүй, хэнд хэрэгтэй юм гээд хүмүүс уурлана, таниж мэдэх хүмүүсийн талаар хамаагүй бичиж болохгүй, айгүй л бол тэд олоод харчихна…

Хэрвээ би зөвхөн өөртөө зориулж бичдэг байсан бол юу бичих вэ? Нууцаар тэмдэглэлийн дэвтэр хөтлөхөд ч гэсэн миний дэвтрийг хэн нэгэн олоод уншчих байх гэсэн бодол толгойд байнга эргэлддэг шүү дээ. Уншигчийн талаар огт бодолгүй юм бичиж болох уу? Наад зах нь би үүнийг Монгол хэл дээр бичиж байна аа гэдэг Монголоор ярьдаг хүмүүст зориулж буйн шинж. Миний бичих зүйлс Монгол хэлний дүрмээр хязгаарлагдана, үг үсэг бүр нь тодорхой хүлээн зөвшөөрөгдсөн утга агуулна. Зөвхөн өөртөө зориулж бичихийн тулд цоо шинэ, зөвхөн өөрөө мэдэх хэл зохиох хэрэгтэй гэсэн үг үү?

Гэхдээ зөвхөн өөртөө зориуллаа ч гэсэн, би маргаашийн Jagie, таван жилийн дараах Jagie үүнийг уншина гэсэн бодолтой л бичих байх. Тийм ч учраас би өнөөдрийн Jagie-г аль болох зөвтгөхийг бодно. Угаасаа уншигчгүй текст гэж байхгүй шүү дээ. Нээрээ, уншигчгүй текст ямар байдаг бол?

Continue Reading