Өчигдөр учиргүй идэвхи гаргаж, орон нутгийн сонгуульд анхны удаа саналаа өглөө. Мань мэт нь ч яахав, уранхай жийнстэйгээ л очсон, харин санал авах байранд хэдэн торгон дээлтэй эмээ нараас өөр хүн харагдсангүй…

Шөнө 22 цаг өнгөрөөгөөд сураг тавьж суутал ирцийн талаарх мэдээллийг хэн ч өгсөнгүй. Хэдэн сэтгүүлчид л УБ-т ирц хүрэхгүй байх магадлал өндөр байгаа талаар баахан таамаглал дэвшүүлж, хий ярьцгаав. Уул нь санал хураалт хаасны дараа 1-2 цагийн хооронд ирцийг эрхбиш тоолоод гаргачихмаар юм. Өнөө өглөөнөөс эхлээд дахиад л сураг тавилаа. Гэтэл өнөөх олон ТВ суваг нь өчигдөр орой гаргасан болсон болоогүй хэдэн кинонуудаа л давтаж гаргаад байх юм. Сонин дээр ч олигтой мэдээлэл байсангүй. Ганц нэг вебсайт л эх сурвалж нь тодорхойгүй, товчхон гэхэд ахадмар хэдэн өгүүлбэр тавьсан байх юм \тэр дундаас хамгийн дөнгүүр нь news.mn\

Уул нь өдийд аймгуудын дүнг тоолоод дуусчихсан л баймаар юм. Дөрвөн жилд нэг удаа болдог сонгуулийн дүнгээ ядаж цаг тухайд нь нэвтрүүлээд байж болдоггүй юм байх даа. Өчнөөн олон ТВ суваг, сонин сэтгүүл байх юм, гэтэл нэг нь ч олигтой мэдээлэл өгчихөж чадахгүй байна. Байдал ийм байхад хүмүүс бухимдалгүй яахав дээ. Мань мэт нь цаг заваа хумсалж ирээд л нэг юм саналаа өгнө, даанч дараа нь хэн ч бидэнд байдал ийм байна, тийм байна гэж тоож мэдээлэхгүй. Энэ олон ТВ, сонинууд ямар зорилгоор оршин тогтнодог оо ч ойлгодоггүй юм шиг байгаа юм \эсвэл үүргээ хэт сайн ойлгодог байх\.

Мэдээлэл чухал гэж яриад л байдаг, гэтэл түүнд ач холбогдол өгч байгаа хүн амьтан даанч алга. Наад зах нь өчигдөр саналаа өгөх гээд очиход нэр дэвшиж байгааг нь ч мэдээгүй, нэрийг нь ч сонсоогүй хэд хэдэн хүмүүсийн нэр саналын хуудас нь дээр байх юм. Гэрт авчирч өгсөн нэр дэвшигчдийн сонин сэтгүүлийг нь хальт гүйлгэж хараад л байсан, гэтэл зарим нэг хүмүүсийн материал ер орж ирээгүй. Заавал учиргүй хэдэн арван мянган ширхэг цаас хэвлэж тараа гэж хэлээгүй л дээ, гэхдээ ядаж нэг вебсайт хийгээд \цааснаас хамаагүй хямдхан шүү дээ, үнэгүй ч байж болно\, хаягийг нь энд тэнд хадчихгүй дээ гэж бодов. Аягүй л бол мөнгө төгрөг байхгүй гээд л арчаагүй царайлаад сууж байсан даа. Нэр дэвшигчид нь ингэж идэвхи гаргадаггүй юм аа гэхэд ядаж Сонгуулийн Ерөнхий Хороо нь сайт нь дээрээ нэр дэвшигчдийн товч намтарыг болтугай тавьчихгүй…

Вебсайт гэснээс, энэ жилийн сонгуульд асар олон залуучууд нэр дэвшсэн л гэж яриад байна, гэтэл тэдний дунд интернетээр дамжуулж сурталчилгаа хийсэн хүн маш цөөн байх шиг харагдсан. Уул нь залуучууд нь иймэрхүү зүйлд арай өөрөөр хандмаар юм, гэтэл бараг хөгшчүүлээсээ долоон дор болж таарлаа.  Тэгэхээр шинэ үеийн дарга цэрэг нар нь ийм байхад цаашдаа мэдээллийн нээлттэй байдал сайжирна гэдэг юу л бол…. яаж хүн болж ялаа ална даа.

Ямар ч байсан УБ-т дахин санал хураалт явагдах магадлал өндөр байгаа гэж ойлгож байна. Нэр дэвшиж байгаа хүмүүсийн хэнд нь ч саналаа өгмөөргүй байгаа тохиолдолд саналын хуудсаа хайрцаганд хоосноор нь хийж болно. Хэрэв хоосон саналын хуудас хамгийн олон болж таарвал яах ёстой юм бол? Энэ талаар сонгуулийн тухай хуулинд:

41.8.Санал огт  тэмдэглээгүй буюу бүх нэр дэвшигчийн нэрийг дарсан саналын хуудсыг хүчинтэй саналын хуудаст тооцож, хэнийг ч дэмжээгүй санал гэж үзнэ.

Хэнийг ч дэмжээгүй санал хамгийн олон байвал нэр дэвшигчид бүгд нэрээ татаж, сонгуулийг дахин зарлах болов уу? Энэ тухай хуулинд дурдагдаагүй байна.

Харин дахин сонгууль явуулах тухайд:

45 дугаар зүйл. Орон нутгийн Хурлын сонгуулийг хүчингүйд
тооцох, дахин сонгууль явуулах

45.1.Аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороо дор дурдсан тохиолдолд орон нутгийн Хурлын сонгуулийг хүчингүйд тооцож дахин сонгууль явуулах шийдвэр гаргана:

45.1.2.энэ хуулийн 44 дүгээр зүйлд заасны дагуу хэсэгт явуулсан дахин санал хураалт хүчингүй болсон бөгөөд тэр нь сонгуулийн дүнд ноцтой нөлөөлөхөөр байвал.

45.1.1.аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн нийт сонгогчийн 50 хувь нь санал хураалтад оролцоогүй;

45.2.Дахин сонгуулийг тухайн сонгуулийг хүчингүйд тооцсон шийдвэр гарснаас хойш 14 хоногийн хугацаанд явуулна.

45.3.Дахин сонгууль явуулах шийдвэр гарсан бол сонгуулийн хороог шинэчлэн байгуулах, нэр дэвшүүлэх зэрэг уг сонгуулийг бэлтгэн явуулах ажиллагааг энэ хуулийн холбогдох заалтыг баримтлан зохион байгуулна.

Энэ суулчийн заалт ямар учиртай юм бол? Нэр дэвшүүлэх үйл ажиллагааг дахин зохион байгуулах буюу намууд нэр дэвшигчдээ сольж болно гэсэн үг үү? Сонгууль дахих шийд гарлаа гэж бодоход хууль нь бас зөндөө цоорхойтой болж таарна даа… Дахиж санал өгнө гэдэг хэцүү л сонсогдож байна…

PS: сонгууль ч яахав, өнөөдөр эдийн засгаар Нобелийн шагнал хэн авах нь тодрох ёстой. Тэд ч дүн нь гарав уу үгүй юу вебсайт нь дээрээ тавьчихдаг хойно ингэж хүлээж суухгүй, амар л даа.

Steven D. Levitt, co-author of “Freakonomics”:

“As an economist, I am supposed to have something intelligent to say about the current financial crisis. To be honest, however, I haven’t got the foggiest idea what this all means.”

Хэрэв Монгол Улсын Засгийн Газар дампуурлын ирмэг дээр ирээд байсан дотоодын санхүүгийн байгууллагадаа мөнгө өгч, “аварсан” бол Дэлхийн банк, Олон Улсын Валютын сан гэх мэт нь манай Засгийн Газрыг барьж идэх нь холгүй юм болж, чөлөөт эдийн засгийн зарчмыг дээдлэхгүй байгааг нь гайхаж ирээд л, хачин юм болох байсан байх даа. Гэтэл Америкууд яаж байна… төр нь үндсэндээ хэд хэдэн байгууллагыг мэдэлдээ авчихлаа шүү дээ, юун өнөөх Уго Чавез, гэтэл хэн ч яасан ч үгүй. Double standard аа гэж…

Гэснээс, манайхан AIG-г асар мэддэг юм байна лээ шт… Manchester United-ын тоглогч нарын цээжин дээр нэр нь бичээстэй байдаг юм чинь мэдэхгүй гээд ч яах юм билээ, 😛

After-thought: нэгэнт АНУ-ын ЗГ үндсэндээ AIG-ийн эзэн болчихож байгаа юм чинь ManU-ын хувцас нь дээр USA аль эсвэл FED гэж бичмээр юм…

Diamond and Kashnyap on the recent financial upheavals

Тансаг cover байна шүү… Өнөө үед бензин, порох хоёр ямар ч ялгаагүй шахуу болж дээ. Revolver – the great equalizer гэдэг байсан бол oil – the great differentiator гэж ярих юм байна л даа.

Гэснээс, Путиныг шинэ Бонд болговол цаадах чинь балай авна шүү… мафиози нартай ажиллаж сураагүй гэх юм биш. Эсвэл “Godfather, the sequel”-ын гол дүр ч юм уу, малгай нь зохиж байгаа гэж жигтэйхэн.

Энэ зурагны хажуугаар Godfather-ын theme дуу явж байвал зэвүүн болох гээд байдаг, даанч байхгүй юм шиг байна. Too bad.

Хоёр-гурван долоо хоног блогдоогүй болохоор хобби хөдлөөд байна л даа. Энд тогтмол бичих нь миний хувьд бүүр зуршил болжээ, хааяадаа энд тэнд явахдаа хүртэл үүний талаар Бодрол дээр ингэж тэгж бичнэ дээ, тэгээд биччихвэл тэр тэгж хариу бичих байх даа ухааны юм бодох боллоо. Блогдолт маань нэг ёсны дон болж байгаагийн шинж юм уу даа.

Саяхан Чингис зочид буудалд зохиогдсон “Улаанбаатарын Загварын Долоо Хоног – 2006” загварын шоуны үеэр иймэрхүү зүйл бодсоор байгаад гутал хувцасыг нь ч олигтой харж чадсангүй. Загварууд нь ч яах вэ, чамин тансаг, гоё ганган, өвөрмөц гэхээсээ илүү түгээмэл талдаа, дизайнер нь Fashion TV-г хэт их үзсэнийг ерөнхийд нь илтгэхүйц зүйлүүд байлаа. Гэхдээ хорооллын дэлгүүр бүрт өрөөстэй байх улиг болсон хувцас өмсөж байснаас Урлах эрдмийн дизайнеруудын загвараас авч өмссөн нь хамаагүй дээр юм билээ. Ядаж л made to order юм хийлгэнэ. За тэр загвар нь ч яахав, миний ярих гэсэн зүйл биш. Яагаад ч юм би fashion week гэхээр нь Нью Йорк, Парисын загварын долоо хоногуудархуу юм төсөөлөөд л, УБ-ын “хэн нь хэн бэ” тэнд сууж байх юм бодсон юм. Гэтэл загварын шоуг нь үздэг хүн бараг байдаггүй юм байна. Танхимд нь бөөнөөрөө шуугилдах оюутнууд, том том аппарат үүрсэн зурагчдаас өөр хүн байсангүй. Байгаа хэд нь хувцасыг нь сонирхохоосоо илүүтэй хэдэн моделийг нь сонжиж суугаа харагдсан.

“Улаанбаатарын загварын долоо хоног”-ийн ерөнхий зохион байгуулагчаар нь Урлах Эрдмийн Дээд Сургууль ажилладаг юм билээ. Анхны удаа зохиож байгаа болохоор сурталчилга сайн явуулж, үзэгчдийг цуглуулах туршлага дутсан байх ухааны юм бодтол тус арга хэмжээ дөрөв дэх жилдээ зохион байгуулагдаж байна гэх юм. Тэгэхээр хангалттай хугацаа байсан л болж таарна. Загварын шоуг нь аль болох олон хүн үзээд, худалдаж авахыг нь аваад, шүүмжлэхийг нь шүүмжлээд байвал дизайнеруудад нь л хэрэгтэй баймаар юм. Тэгсэн гарууд хэдэн оюутнуудаасаа 3000 төгрөг авч шоу тавьсан болоод л өнгөрүүлчих болтой юм аа. Уул нь арга хэмжээгээ илүү өргөн хүрээнд сурталчлаад, хүмүүсийн анхаарлыг татаж чадвал хүмүүс ч гэсэн тэдний бүтээгдэхүүнээс авдаг болох биз. Тэгвэл импортын гутал хувцасны борлуулалтаас жоохон ч гэсэн тоншиж эхлэнэ дээ.

Харамсалтай нь аппаратгүй явсан тул ганц ч зураг авсангүй… нэкст тайм.

Хүсвэл хясна гэгчээр Бодрол ажиллахгүй байх үед яасан ч олон үйл явдал болов, ямар ч их юм бичмээр санагдав. Даанч бичих газар байхгүй байсан болохоор яаж ч чадсангүй (яахав, оффлайн бичлэг хийж үлдээгээд, одоо тавиж болох байж л дээ… гэхдээ шууд блог дээрээ бичсээр байгаад муу зан сурчихжээ).

Hot news гэх юм бол, эдийн засагч Милтон Фрийдман гуай талийгаач болжээ (гэхдээ мань хүн 90 гарсан байсан байлгүй дээ, жам юм хойно ялтай ч билээ). Нью Йорк Таймс дээр гарсан нийтлэл түүний амьдрал, амжилтыг ерөнхийд нь тоймлосон байна билээ, мөн эдийн засагч Gary Becker, найз Richard Posner нарын хамтын блог дээр Фрийдманы онолын талаар сонирхолтой бичлэг тавигдсан харагдана лээ. Монголд Фрийдманы 1-2 ном хэвлэгдэж, түүнийг хүмүүс ерөнхийд нь мэддэг болсон байх. Ер нь манайд сүүлийн жилүүдэд Фрийдман, Хаек нарын либертариан нөхөд учиргүй моодонд ороод байгаа. Хүмүүс тэднийг сонирхох болсон нь “Алтан тариа” ХХК-ийн захирал Цэнгүүн тэргүүтэй хэсэн бүлэг нөхөд дээрх сэтгэгчдийн бүтээлүүдийг Монгол хэлнээ орчуулж, хэвлэгдэх явдлыг дэмжиж, нийтэд сурталчлах явцад анхаарч эхэлсэнтэй холбоотой болов уу. Power of ideas гэж… хэд гурван ном хүмүүсийн үзэл бодлыг үндсээр нь өөрчлөх чадалтай гэж бодохоор бас л гоё шүү. Нөгөө талаас, асуудлыг бүх талаас нь харж, тал талын үзэл баримтлагчдын номыг уншин байж өөрийн гэсэн дүгнэлт хийхгүй бол туйлшрах тал бий л дээ.

Гэснээс, дээр дурдагдсан Becker, Posner нарын блог дажгүй юм байна лээ. Pr. Becker-ын ажлуудыг өмнө нь сурах бичгээс уншиж байсан биш тэмдэглэлийг нь унших хувь тохионо гэж санасангүй. Харвардын профессор Манкив бас блогтой юм байна лээ, түүний Интермедиат Макро сурах бичгийг идэх шахаж билээ. Юм хөгжинө өө гэж…

Өчигдөр хэдэн зураг Flickr account руугаа upload хийх санаатай нэвтрэх гэтэл Yahoo!-гийн interface гараад ирэв ээ. Yahoo!, Flickr хоёр нэгдчихсэн юм байх. Нэгдэх ч юу байхав дээ, Yahoo! Flickr-ыг үүсгэн байгуулагчдаас нь худалдаж авсан юм байлгүй. Саяхан Google Youtube-г 1.7 тэрбум доллараар худалдаж авсан гэж бодохоор сүүлийн ганц хоёр жилийн дотор л гэнэт гараад ирсэн community based website-уудад томчууд нь асар их мөнгө хаяж байна аа. Мэдсэн бол аль дээрээс code энэ тэр оролдоод, нэг аштайхан сайт хийчихээд бааварлаад сууж байдаг байж, 😛

Ядаж байхад Youtube гэх мэтийн сайтууд цэвэр user submitted content-аар ажилладаг наасан… нэг идэвхитэй нөхөр баахан Монгол клип, хошин шог upload хийчихсэн байхыг бодохоор үнэхээр л global reach-тэй юм даа. Facebook байна, Harvard-ын нэг оюутан хальт зугаагаа гаргах гээд найзын дундаа ганц муу сайт эхлүүлсэн биш өнөөх нь бүр балай авдаг…

Би анх амжилттай вебсайтны хувьд хамгийн чухал зүйл бол мэдээлэл гэж бодоод л янзан бүрийн юм бичээд байхыг хичээдэг байж билээ, гэтэл яс юман дээрээ ганц нэг хүний бичиж оруулсан зүйл хэзээ ч хангалттай байж чадахгүй болохоор хамгийн чухал зүйл нь аль болох олон хүмүүсийг татах, мөн тэдгээр хүмүүсийг аль болох идэвхитэй байлгах л юм даа. Нөхөд өө, идэвхитэй байна шүү гэсэн, 😛