Яллаа!
Оросын Ванга буюу битва экстрасенсов
Игорь Панарин гэгч нэгэн Орос политологич АНУ ойрын хугацаанд задрах болно гэсэн таамаглал дэвшүүлж, “15 minutes of fame”-аа эдэлж байгаа бололтой.
Түүний таамгаар, АНУ-ын санхүүгийн хямрал нь улс төрийн хямрал болон хувирч, улмаар иргэний дайн дэгдэж, АНУ задрах болно гэжээ. Харин задарсан АНУ-ын муж улсуудыг Хятад, Орос тэргүүтэй улсууд дараах байдлаар хувааж авах юм гэнэ:
Тэрээр энэхүү таамгаа анх 1998 онд олон нийтэд зарлаж байсан бөгөөд АНУ-ын задрал 2010 онд явагдана гэсэн нь сүүлийн үеийн санхүүгийн хямрал, бусад асуудалтай уялдаж, одоо л хүмүүсийн анхаарлыг татаж байгаа юм байх. Түүнийхээр бол,
[В США] растет недовольство, и пока его сдерживали только выборы и надежда на то, что Обама совершит чудо. Но уже к весне станет ясно, что чуда нет.
Wall Street Journal-д тавигдсан нийтлэл, Известия сонины Панаринтай хийсэн ярилцлага
PS: Гуравдагч хөрш маань байхгүй болчихвол бид чухам яанаа гэсэн, 😛
PPS: Өмнөх бичлэг дээрх янзан бүрийн луйварын түүхийг хэт близко к сердцу хүлээж авбал АНУ дампуурлын ирмэгт ирээд байна гэдэгт итгэмээр л болж ирж байна шүү.
Once upon a time in America
Монгол улс л чухам авилгалд баригдсан ба хэн хүнгүй хахууль өгч авалцдаг гэж яриад л байдаг. Америкууд манайд ирж хэрхэн яаж хариуцлагатай төр байгуулах талаар уйггүй семинардаж, сургаж ирээд л сүйд болоод байсан яасан байхав, өөрсдөө тийм ч ариухан амьтад биш болж таарлаа…
Иллиной мужийн амбан захирагч Благоевич гэж агуу авилгачин нөхөр байна, очиж очиж Обамагийн Сенатын суудлыг дуудлага худалдаанд оруулахыг завдана гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Юун Аалзны тор, их өр. Ядаж байхад асар гүргэр, сайн дураараа огцрохгүй гүрийж энэ тэр, ичих ч үгүй шинэ Сенаторыг томилж, хэвлэлийн бага хурал хийж бааварлаад л… мань нөхөр Монголд ирж семинардвал ямар их амжилт олох болоо. Хэн нэгэн баагий хэн их мөнгө амласанд Сенаторын суудлыг зарахыг завдаж байхад юун Америк маягийн ардчилал, юун Эрх чөлөөний хөшөө.
Благоевичийн дуулиан тасраагүй байтал Мэйдоф гэх түүнээс нэг их дутахааргүй луйварчин нөхөр илчлэгдэж, нэг хэсэг сүр дуулиан болох шив. Урьд нь санхүүгийн пирамид маягийн луйврыг Понзи схем гэж амбасын үеийн нэгэн луйварчны нэрээр нэрлэдэг байсан бол сүүлийн үед Мэйдоф схем гэж ярьдаг болох шинжтэй. Хэдэн ч тэрбум доллар нохойн замаар оруулсан гэнэ вэ, хажууд нь өнөөх Хадгаламж банкны 14 тэрбум төгрөг хүүхдийн тоглоом болж таарав. Их гарын луйварчид шал өөр байдаг юм байна. Ядаж байхад зууны луйварын эзэн нь хэд хэдэн буяны байгууллагын тэргүүн, хүндэт гишүүн, нийгмийн тулгуур багана болсон хүн байж байдаг.
Нийгэм хөгжих тусмаа хээл хахууль нь хүртэл улам бүр боловсронгүй болдог шинжтэй. Америк ч бай, Монгол ч бай, хүмүүс л болсон хойно луйварчид ч олон, гэгээнтнүүд ч цөөнгүй байдгаас хойш… Бүгд л адилхан юм даа.
Манай Авлигатай тэмцэх газрынхан АНУ-д очиж семинардвал таарна, 😛
OBAMANIA!
Обама гэснээс, сая Obama гэж гүүглдэхэд 225,000,000 хайлтын дүн гарч ирж байна. Харин McCain гэж хайтал 157,000,000 холбоос олдлоо. Сонгуулийн дүн гарахаас өмнө хардаг байж, тэгэхэд харьцаа нь ямар байсан бол доо. Обаматай ямар нэгэн холбоотой вебсайтны тоо талийсан байх аа, нохой нь хүртэл од болж байхыг бодоход:
ElectObamasDog.com
Сонгуулийн дүн гарсан өдрийн New York Times-ын дугаарыг олж авах гэж гарууд хэдэн цагаар оочерлосон сурагтай байсан. NYT-ын сайт тэр өдрийн дугаарын paper version-г $14.95-аар худалдаж байгаа харагдана лээ \сонин нь $1.25-аар зарагддаг шиг санагдаж байна\:
The actual cover:
OBAMANIA!
President Barack Hussein Obama
Сонгуулийн жил ээ гэж… Биднийг орон нутгийн сонгуулийнхаа дүнг нэг тийш болгож чадахгүй мунгинаж суух зуур нэг л мэдэхэд АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгууль сүр дуулиантайгаар болж өнгөрөв. Анхны Африкан Американ, анхны муслим гаралтай Ерөнхийлөгч гэдэг утгаараа Обама маш олон хүчин зүйлийн хувьд анхдагч боллоо. Ямар ч байсан тэр жинхэнэ American dream гэж юу болохыг яруу тодоор харуулж чадсан. Хүн болгон л түүхэн сонгууль болсныг гайхширч байх энэ үед Обамагийн нуруун дээр маш том хариуцлага ирж байна. Тэр кампанит ажлынхаа явцад Америкчуудыг эв нэгдэлтэй байхыг уриалж, ӨӨРЧЛӨЛТ хийхээ амлаж, хүмүүсийг байлдан дагуулж, тэдэнд урам хайрлаж чадлаа. Тэр хүмүүст ИТГЭЛ НАЙДВАР бэлэглэсэн. Харин одоо эхэлсэн ажлаа Цагаан ордны өндөрлөгөөс үргэлжлүүлэх л үлдлээ.
Өөрчлөлт гэж ярих амархан ч, түүнийг бий болгох нь хэцүү байдаг. Тэгэхээр Обама тэр олон хүмүүсийн итгэл найдварыг хадгалж, тэдний хүлээлтийг хөсөрдүүлэхгүй байх асар том хариуцлагыг хүлээлээ. Эдийн засгийн хямрал, ажилгүйдэл, Иракын дайн гэх зэрэг дэндүү олон ээдрээтэй асуудал түүний өмнө байгаа. Will he deliver?
Эртний Грекууд ардчиллыг анх бий болгосон гэдэг. Харамсалтай нь ардчиллын хар гайгаар Грекийн төрд уран цэцэг үгсээр ард олныг мунхруулж, дураараа авирлах демагогууд олширсон тул Грекийн иргэншил хямралд орсныг хожим Плато шүүмжилсэн байдаг. Гэтэл бид ч мөн адил сайхан ярьдаг хүмүүсийг үнэлж, тэдэнд өөрийн эрхгүй итгэж эхэлдэг хэвээр л байгаа. Сая л гэхэд Барак Обама ярихыг үзүүлж өгөв. Түүний хэлсэн үгийг хүмүүс иш татаж, нэг нэгэндээ и-мэйлдэж, ханандаа хадаж, цээжлэх шахуу юм боллоо. Түүнийг хүмүүс шүтэн биширч, тахин шүтэж эхэлсэн. Энэ үзэгдэл зөвхөн АНУ-д ч биш, хаа байсан Монголд хүртэл өрнөв. Ямар сайндаа Нобелийн шагналтан Paul Krugman “the Obama campaign seems dangerously close to becoming a cult of personality” гэж байхав.
Үнэн ч бай, худал ч бай… хүмүүст inspiration хэрэгтэй байдаг юм шиг, бурхан ч бай, буг ч бай, хэн нэгэнд итгэх зайлшгүй шаардлага байдаг юм шиг. Бид ч мөн адил энэ замыг туулсан. Нэг хэсэг Ц.Элбэгдоржийн уран цэцэн үгсэд уярч харайлгаад, болохоо байхаар нь С.Баярын чухал төрх, боловсролтой царайд хамаг итгэл найдвараа тохов. Энэ нь одоо ч үргэлжилсээр… Хүмүүст итгэл найдвар өгч, тэднийг хөдөлгөх нь чухал ч, тэр их найдвар алдагдаж эхэлвэл аюул болохыг 7-р сарын 1 бидэнд харуулаад авсан.
Өнөөдөр бид демагог хэмээх үгийг лидер гэдэг үгээр сольчихоод баясаж суугаа. Ирээдүйд лидер гэдэг нь ч мөн адил negative connotation-тэй болохыг үгүйсгэх аргагүй мэт. Гэхдээ найдахгүй гээд яах ч юм билээ…
Carrot vs. stick
Африкийн улс орнууд засаглалын тал дээр аливаа муу муухай, болж бүтэхгүй бүхний жишээ болдог. Байгалийн баялаг ихтэй хэрнээ авилгалд баригдсан, дээрээс нь AIDS гэж нэг аймшигтай… нэг үгээр хэлэхэд, бид буруу замаар будаа тээвэл ямар болохыг яруу тодоор илтгэх газар гэж ойлгогддог. Онигоо хүртэл байдаг биз дээ:
Н.Энхбаяр Африкийн нэгэн улсад айлчилжээ. Тус улс нь эдийн засгийн хувьд манайхтай төстэй хэрнээ ерөнхийлөгч нь тамтаггүй баян, торго дурданд умбасан нэгэн байх юм гэнэ. Энхбаяр гайхсандаа “Чи яаж ингэж баяжаад байна аа” гэж асуутал нөгөөх нь “Хөгшөөн, цонхоор хардаа” гэжээ. Энхбаяр цонхоор хартал нэгэн гүүр байж гэнээ. Африк анд нь түүнд “Наад гүүр чинь хоёр дахин урт байх ёстой байсан юм” гэж хэлээд явуулжээ.
Ирэх жил нь Африкийн улсын ерөнхийлөгч манай улсад айлчлав. Тэгтэл Энхбаяр өөрөөс нь илүү баян тансаг амьдарч байх юм гэнээ. “Найз минь, яаж ингэж амьдарч чадаад байна аа?” гэж асуухад нь Энхбаяр түүнд мөн л цонхоор харахыг зөвлөжээ. “Энд чинь юу ч байхгүй байна шүү дээ” гэж Африк анд нь дуу алдтал Энхбаяр “Харин тэгээд яачихав” хэмээн инээд алдчихсан зогсож байх юм гэнэ.
Ямар ч байсан тэд бидний адил авлигачидтайгаа тэмцэх гэж янзан бүрийн арга чарга сэддэг бололтой. Айлгаж үзээд барахгүй болохоор нь бүр сүүлдээ урамшуулж үзэж байх шиг. Өнгөрсөн жил Суданаас гаралтай нэгэн Англи бизнесмен өөрийн нэрэмжит Ibrahim Prize for Achievement in African Leadership хэмээх шагналыг үндэслэсэн байна. Уг шагнал нь Африк тивийн хэмжээнд сайн засаглалыг дэмжих, шударга лидеруудыг урамшуулахад зориулагдаж буй аж. Энэ жил тус шагналыг Ботсваны ерөнхийлөгч асан Festus Mogae авсан байна. Наад зах нь уул уурхайн салбарыг хэрхэн яаж оновчтой зохицуулах тал дээр Ботсвана ямагт сайны жишээ болж байдаг тул Festus Mogae энэхүү шагналыг зүй ёсоор хүртсэн гэж хэлж болох байх \мань мэт нь ямар нарийн ширийн асуудлыг нь мэдэх биш, өнгөц л дүгнэж байгаа юм\. Ibrahim Prize-ыг 5 сая ам. доллар дагалддаг бөгөөд энэхүү мөнгийг шагналын эзэнд 10 жилд хуваан олгохын зэрэгцээ түүнээс хойш жил бүр 200,000 ам.долларын цалин өгөх аж. Өндөр албан тушаалаасаа огцорвол ямар ч амьдралгүй болно хэмээн айсан хүмүүс албан тушаалаа урвуулан ашиглах, түүнийхээ төлөө үхэн хатан тэмцэх нь элбэг байдаг тул энэхүү шагнал нь шагналын эздүүдийн хувьд орлогын тогтмол эх үүсвэр бий болгох зорилготой гэжээ.
Магадгүй бид Авлигатай тэмцэх газрын дөрвөн жилийн төсвийг хураан авч шагналын сан үүсгээд, улс эх орныхоо хөгжилд бодит хувь нэмэр оруулсан, албан үүргээ шударгаар биелүүлсэн түшмэлүүдэд мөнгөн шагнал олгох ёстой ч юм билүү… АТГ-аас хамаагүй илүү үр дүнтэй ч байж мэднэ.
TV 2.0
Би дээр учиргүй телевизоргүй гээд л онгироод байсан даа… Гэтэл Олимпийн жил тохиож, манай баг тамирчид шар пиджакаар гангарах сургаар янзан бүрийн дарамт шахалтанд орж яаравчлан телевизор худалдаж авлаа, мөн аргагүйн эрхэнд кабель тавиулав. Олимпийн үеэр ч сайхан байсан л даа, ядаж байхад манайхан өдөр бүр ялаад л… Манайхан гардаггүй юм аа гэхэд Phelps хэрхэн яаж балай авч байгааг харж баясах гэх мэт үзэх юм ихтэй байлаа. Тэгсэн Олимп гээч нь юу юугүй дуусчихдаг юм байна, тэглээ гээд ямар кабелийн гэрээгээ огцом цуцлалтай биш. Бантсандаа нэг хэсэг орой бүр ТВ үзэж суув.
Ямар ч байсан хорь гаруй Монгол суваг байдаг юм байна… Бүгд л өөр өөрсдийн бизнес мэдээ, реалити шоу, Алтантүрүүтэй. Оройдоо мэдээж бүгд кино гаргана. Зарим нэг нь сэргэлэн гэж жигтэйхэн, зүгээр ч кино гаргачихгүй, хэд хэдэн киноны сонголт тавьчихаад, алийг нь гаргах талаар хүмүүсээс санал авах нэрийдлээр баахан мессеж бичүүлнэ. Саналынх нь тоо юу юугүй 1,000 давахыг бодоход хүмүүс бичдэг бололтой. Ядаж байхад мессежээр санал авах бүрт нь эротик кино түрүүлэх бөгөөд хүмүүсийн дур сонирхол нэгэнт ойлгомжтой тул Батманд санал өгөх нь мессежны гарз болно. Ер нь манай телевизүүд үзэгчидтэйгээ харилцах тал дээр хэнийг ч дагуулахгүй, мэдээний үеэр хүртэл үзэгчдийн санал хүсэлтийг хүлээж авна, утас дугарахад хөтлөгч нь сандарч ирээд л, өгүүлбэрээ ч дуусгаж амжилгүй утсаа авч байх жишээтэй. Web 2.0 гэдэг шиг TV 2.0 гэдэг нь энэ буюу.
Ямар нэгэн зүйл үзээд сууж байтал сурталчилгаа яваад эхэлчихвэл юу үзэж байснаа мартах шахдаг тул шууд бууж өгөөд, өөр юм хайсан нь дээр юм шиг байгаа юм. Гэхдээ “таны нэр хүнд, нийгэмд эзлэх байр суурийг чухам гар утасны чинь дугаар илэрхийлнэ”, “Котекс ариун цэврийн хэрэглэл шиг гоё тансаг зүйл энэ хорвоо дээр үгүй”, “манай банкинд мөнгөө хадгалуулвал Итгэлт баян ч танд атаархах болно” гэх маягийн рекламууд нь хааяадаа нэвтрүүлгүүдээсээ илүү зугаатай. Нэгэнт л бүх телевизууд маань “чөлөөт, ардчилсан, хувийн” тул реклам ч яахав. Харин манайхан шиг дуу хууранд дуртай хүмүүс ховор байх аа. Бүхэл бүтэн 24 цагийн хөгжмийн суваг байхын зэрэгцээ суваг тус бүрээр орой болгон ямар нэгэн хөгжмийн нэвтрүүлэг гарна, нэвтрүүлэг гардаггүй юм аа гэхэд ганц нэг клип заавал явуулна. Аргагүй биз дээ, ерөнхий сайд нь хүртэл шилдэг продюсерын шагнал аваад байхад. Ямар ч байсан Ариунаа Сарантуяа, Харанга Хурд, Камертон Номин талстын үеийг бодвол дуучид маань асар өнгөлөг болжээ \зарим нэгэн “энэ яах гэж өөрийгөө ингэж зовоодог байна аа” гэмээр нөхдийг эс тооцвол\.
Монгол ТВ сувгууд ойлгомжтой болоод ирэхээр орос каналуудыг сонирхож эхлэв. Нэг оройжин “Что, где, когда”-г гарахыг хүлээлээ, цагийг нь андуурсан уу яасан, олж үзэж чадсангүй. Бусад мэддэг нэвтрүүлгээс “Поле чудес”-ыг л олж харах шив. Якубович гуай бахь байдгаараа л… Гэхдээ “Поле чудес”-ыг ер ойлгодоггүй юм, оролцогчид нь шагнал хожих гэж нэвтрүүлэгт ордог юм уу эсвэл Якубовичид ямар нэгэн “нутгийн” юм бэлэглэх гэж очдог юм уу, харах тоолонд л аль нэгэн оролцогч нь тор дүүрэн юм гаргаад тавьчихсан, “примите наш скромный подарочек”, чухам танд л өгөх гэж чирж ирлээ ухааны юм ярьсан шигээ өнөөх тороо ухчихсан зогсож байх юм. Үг мүг таах бол хоёрдугаар асуудал. Музей Поле чудес гэдэгт нь бүхэл бүтэн байшин хэрэг болдог байх аа.
Ер нь оросууд иймэрхүү хөгжөөнт, тааварт нэвтрүүлгүүдэд их дуртай юм шиг байгаа юм. “Who wants to be a millionaire” маягийн нэвтрүүлэг маш олон, суваг солих бүрт л нэг нөхөр ямар нэгэн сонин асуулт тавьчихсан, хэдэн хүмүүсийг байдгаар нь зовоочихсон зогсож байх. Харин киноны тал дээр оросууд асар хоцрогдмол болж таарсан, телевизууд нь байнга Вандаммтай боевик гаргаад байхыг бодоход хүмүүс нь үзэх дуртай байдаг юм байлгүй (Van Damme гэж google-дэхэд түүний орос фэн сайт эхний хэдэн сонголтод багтаж байна лээ, Орост цаадах чинь юун Michael Jackson, Madonna юм шиг байгаа юм). Вандаммын кино дуусаад ирэхээр Стивен Сигал гэх мэт рүү орчихно, санаа амар. Хажууд нь манайхны гаргадаг кинонууд сүрхий, хааяа бүр хаанаас олж авсан юм бэ гэмээр далий кино гаргана \даанч орчуулна гэж алаад хаячихдаг болохоор үзэхэд төвөгтэй\. Гэснээс, нөхдүүд чухам англи хэлийг Монгол улсын албан ёсны хэл болгоно гээд л байсан, тэгж тэнэгтэхийн оронд ТВ-ууд гадаад киногоо англи титртэй гаргаж болдоггүй юм байх даа, хүмүүст хэл сурахад нь тус дэм болмоор юм…
Телевиз нэг иймэрхүү… Одоо ч хааяа нэг Bloomberg, BBC гэх мэтийг харж худлаа чухал царайлна уу гэхээс биш өөр үзэх юм олдохоо байж байх шиг байна. Ядаж байхад мэдээний сувгаар нь дандаа тийм ч компани дампуурсан, ийм ч ханш унасан гэж ирээд л сандраагаад байх юм. Уйдвал хэзээд Solitaire тоглож болох юм чинь дараагийн Олимп хүртэл кабелиа түр салгуулдаг ч юм билүү… 😛
Мянгат малчны өчил
Өнөө өглөө босоод иртэл яасан гэж санана аа! Хүрэн азарга маань уурандаа багтраад, ягаан ухнын минь өрөөсөн эврийг хуга тангарчихжээ. Аргагүй шүү дээ! Тавын таван хошуу мал байсаар байтал нэгд нь мөнгө өгөөд нөгөөг нь ялгаснаас болоод тэр!
Малчин би, малыг арьс өнгөөр нь ялгаварлан гадуурхдаг Монголын УИХ-д үнэн голоосоо гомдож байна. УИХ-ын тэнэг гишүүд, энэ тэнэг хуулиа эргэж хараад таван хошуу малд тавууланд нь мөнгө өгмөөр байна! – Амарсайхан
Мэдсэн бол ямаачин болдог байж… 10 хүүхэдтэй, 100 ямаатай байхад мөнгөний асуудал нэг хэсэгтээ шийдэгдлээ шт, өдийд гэдсээ илээд хэвтэж байхгүй юу…
Яандраа…
Манай үеийн Great Depression үргэлжилсээр… George Washington is turning in his grave.